The bibliography below is the author’s selection of the hundred most important titles dealing with European sword scabbards, baldrics and scabbard chapes from the 9th, 10th and 11th centuries. The list is an attempt to include all major authors, regions, and topics equally. It is an expansion of a similar bibliography on swords and does not include saber scabbards. In general, the literature on scabbards can be understood as extremely fragmented and decentralized – fragments are often included in overview monographs and more comprehensive articles. If you are interested in the mentioned or any other work on scabbards, do not hesitate to contact us.
An example of early medieval scabbard and baldric. Source: King’s Craft / Královo řemeslo.
Ager, Barry (1998-1999). Fragment of a Carolingian trefoil mount from a sword-belt, found at Maastricht-Amby. In: Publications de la Société Historique et Archéologique dans le Limbourg 134-135, 427-436.
Ambrosiani, Björn (2001). Eastern Connections. 1: The Falcon Motif. Birka Studies 5, Stockholm.
Androshchuk, Fedir (2014). Viking Swords : Swords and Social aspects of Weaponry in Viking Age Societies, Stockholm.
Androščuk – Zocenko 2012 = Андрощук Ф. O. – Зоценко В. (2012). Скандинавские древности Южной Руси: каталог, Paris.
Arbman, Holger (1940). Birka I. Die Gräber. Tafeln, Stockholm.
Arne, T. J. (1913). Einige Schwert-Ortbänder aus der Wikingerzeit. In: Opuscula Archaeologica Oscari Montelio Septuagenario dicata, Stockholm, 375–390.
Asaris, Jānis (1994). 11.-13. gs. zobena maksts bronzas uzgaļu tipi un to izplatība Kurzemē. In: Arheoloģija un etnogrāfija 17, 21-28.
Baumeister, Martin (1998). Grundsätzliche Überlegungen zur Rekonstruktion frühmittelalterlicher Schwertgehänge. In: Jenssen, Walter et al. (eds.). Zeitenblicke. Ehrengabe für Walter Janssen, Rahden/Westf., 157-197.
Beatson, Peter (1994). Viking Age Scabbards from Archeological Finds in Scandinavia and the British Isles. In: Varangian Voice 30, 18-25.
Bersu, Gerhard – Wilson, David M. (1966). Three Viking Graves in the Isle of Man. The Society for Medieval Archaeology Monograph Servies: No 1, London.
Bredis 1996 = Бредiс, Наталія (1996). Технологiчнi дослiдження стародавнього меча з княжого поховального комплексу // Церква Богородиці Десятинна в Києві. Упоряд. П. П. Толочко, Київ, 47.
Capelle, Torsten (2000). Ein karolingischer Schwertgurtbeschlag. In: Kruse, K. B. (ed.). Der Hildersheimer Dom, Hannover, 329-360.
Cameron, Esther A. (2000). Sheaths and Scabbards in England AD 400-1100. BAR British Series 301, Oxford.
Cameron, Esther A. (2007). Scabbards and Sheaths from Viking and Medieval Dublin. Medieval Dublin Excavations, 1962-81. Ser. B, vol 8, Dublin.
Davidson, Hilda Ellis (1998). The Sword in Anglo-Saxon England: Its Archaeology and Literature, Woodbridge.
Dunning, G. C. – Evison, V. I. (1961). The Palace of Westminster Sword. In: Archaeologia 98, 123–158.
Dworschak, Nina (2018). Die wikingerzeitlichen Grabbefunde bei Wiskiauten/Mochovoe im Kaliningrader Gebiet, Kiel.
Edwards, B. J. N. (2002). A Viking Scabbard Chape from Chatburn, Lancashire. In: The Antiquaries Journal 82, 321-328.
Eggenstein, Georg (2008). Eiserne Bestandteile karolingischer Schwertgurte aus Balhorn. In: Verse, Frank (ed.). Durch die Zeiten …: Festschrift für Albrecht Jockenhövel zum 65. Geburtstag, Rahden, Westf., 425-434.
Eldjárn, Kristján (2016). Kuml og haugfé, Reykjavík.
Engel, Marcin (2015). Wczesnośredniowieczny trzewik pochwy miecza z miejscowości Stulichy, pow. węgorzewski. In: Acta Militaria Mediaevalia XI, Kraków – Sanok – Wrocław, 173-180.
Engel, Marcin – Sobczak, Cezary (2021). Ozdobne detale trzewików pochew mieczy z Góry Zamkowej w Szurpiłach. In: Acta Militaria Mediaevalia XVII, 19-42.
Eniosova 1994 = Ениосова, Н. В. (1994). Ажурные наконечники ножен мечей X–XI вв. на территории Восточной Европы // История и эволюция древних вещей, М., 100-121.
Falk, Hjalmar (1914). Altnordische Waffenkunde, Kristiania.
Fettich, Nándor (1937). Die Metallkunst der landnehmenden Ungarn, Budapest.
Fraenkel-Schoorl, Neeke (1978). Carolingian Jewellery with Plant Ornament. In: Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 28, 345-397.
Geibig, Alfred (1991). Beiträge zur morphologischen Entwicklung des Schwertes im Mittelalter : eine Analyse des Fundmaterials vom ausgehenden 8. bis zum 12. Jahrhundert aus Sammlungen der Bundesrepublik Deutschland, Neumünster.
Geibig, Alfred (1999). Die Schwerter aus dem Hafen von Haithabu. In: Berichte über die Ausgrabungen in Haithabu 33, Neumünster, 9-99.
Gjerpe, Lars Erik (2005). Gravene: en kort gjennomgang. In: Gjerpe, Lars Erik (ed.). Gravfeltet på Gulli. E18-prosjektet Vestfold. Bind I. Varia 60, 24-104.
Grieg, Sigurd (1947). Gjermundbufunnet : en høvdingegrav fra 900-årene fra Ringerike, Oslo.
Grove, L. R. A. (1938). Five Viking-Period Swords. In: The Antiquaries Journal 18, 251–257.
Haneca, Kristof – Deforce, Koen (2020). Wood use in early medieval weapon production. In: Archaeological and Anthropological Sciences 12:9.
Harris, O. J. T. et al. (2017). Assembling places and persons: a tenth-century Viking boat burial from Swordle Bay on the Ardnamurchan peninsula, western Scotland. In: Antiquity 91, 191-206.
Hedenstierna-Jonson, Charlotte (2002). A group of Viking Age sword chapes reflecting the political geography of the time. In: Journal of Nordic Archaeological Science 13, 103–112.
Hilberg, Volker (2022). Haithabu 983-1066. Der Untergang eines dänischen Handelszentrums in der späten Wikingerzeit. Die Ausgrabungen in Haithabu 19, München.
Hjardar, Kim – Vike, Vegard (2016). Vikings at War, Oxford – Philadelphia.
Hošek, J. – Košta, J. – Žákovský, P. (2019-2022). Ninth to mid-sixteenth century swords from the Czech Republic in their European context. Part I – II, Praha – Brno.
Ísberg, Marjatta (2020). Víkingaaldarsverð í nærmynd. Íslensk víkingaaldarsverð, gerð þeirra og uppruni. Háskóli Íslands, MA ritgerð.
Janowski, Andrzej (2006). Brązowe i srebrne trzewiki pochew mieczy z X-XIII w. z terenu Polski. Uwagi o proweniencji i datowaniu. In: Acta Militaria Mediaevalia II, Kraków – Sanok, 23-50.
Janowski, Andrzej (2007). Gotlandzki trzewik pochwy miecza z przedstawieniem drzewa życia ze szczecińskiego Podzamcza. In: Acta Militaria Mediaevalia III, Kraków – Sanok, 177-186.
Janowski, Andrzej (2007). Wczesnośredniowieczne okucia pochew mieczy tzw. trzewiki z terenu Pomorza, Warmii i Mazur. In: Bogacki, M. – Franz, M. – Pilarczyk, Z. (eds.). Wojskowość ludów Morza Bałtyckiego. Mare Integrans, Toruń, 150-177.
Janowski, Andrzej (2013). Trzewiki pochew mieczy pochodzenia bałtyjskiego znalezione na współczesnych ziemiach polskich. In: Pruthenia VII, 7-35.
Janowski, Andrzej (2006). Brązowe i srebrne trzewiki pochew mieczy z X-XIII w. z terenu Polski. Uwagi o proweniencji i datowaniu. In: Acta Militaria Mediaevalia II, Kraków – Sanok, 23-50.
Janowski, Andrzej (2007). Gotlandzki trzewik pochwy miecza z przedstawieniem drzewa życia ze szczecińskiego Podzamcza. In: Acta Militaria Mediaevalia III, Kraków – Sanok, 177-186.
Janowski, Andrzej (2007). Wczesnośredniowieczne okucia pochew mieczy tzw. trzewiki z terenu Pomorza, Warmii i Mazur. In: Bogacki, M. – Franz, M. – Pilarczyk, Z. (eds.). Wojskowość ludów Morza Bałtyckiego. Mare Integrans, Toruń, 150-177.
Janowski, Andrzej (2013). Trzewiki pochew mieczy pochodzenia bałtyjskiego znalezione na współczesnych ziemiach polskich. In: Pruthenia VII, 7-35.
Janowski, Andrzej – Fudzińska, Ewa (2006). Trzewik pochwy miecza z miejscowości Podzamcze koło Kwidzyna. In: Pomorania Antiqua 21, 395-409.
Janowski, A. – Gan, P. – Zamelska-Moncza, K. (2019). Sword chape found at Santok: technological, technical, formal and typological aspects. In: Sprawozdania Archeologiczne 71, 387-406.
Janowski, Andrzej – Kurasiński, Tomasz (2009). Miecz i pochwa – razem i osobno. Wstęp do problematyki. In: Kucypera, P.- Pudło, P. – Żabiński, G. (eds.) Arma et Medium Aevum. Studia nad uzbrojeniem średniowiecznym, Toruń, 74-115.
Janowski, Andrzej – Szczepański, Łukasz (2018). Okucie pochwy miecza z Gardzienia koło Iławy. Przyczynek do studiów nad uzbrojeniem na pograniczu bałtyjsko-słowiańskim. In: Komunikaty Mazursko-Warmińskie 301, 416-439.
Janowski, A. – Sojka, K. – Włodarczak, E. (2023). In the middle of nowhere. Unique sword scabbard chape from Niepołomice Forest. In: Sprawozdania Archeologiczne 75/2, 371-382.
Kalousek, František (1971). Břeclav – Pohansko I. Velkomoravské pohřebiště u kostela. Archeologické prameny z pohřebiště, Brno.
Kainov 2009 = Каинов, С. Ю. (2009). Наконечники ножен мечей из Гнездова. In: Acta Militaria Mediaevalia V, Kraków – Sanok, 79-110.
Kainov, S. Yu. (2012). Swords from Gnёzdovo. In: Acta Militaria Mediaevalia VIII, 7-68.
Kainov 2019 = Каинов, С. Ю. (2019). Сложение комплекса вооружения Древней Руси X – начала XI в. (по материалам Гнёздовского некрополя и поселения). Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук Том I, Москва.
Kainov 2020 = Каинов, С. Ю. (2020). Наконечник ножен меча из раскопок усадьбы Ж Троицкого раскопа // Усадьба X – XI веков в Людином конце Средневекового Новгорода, М., 64-69.
Kainov – Avdejenko 2012 = Каинов – Авдеенко (2012). Литые наконечники ножен мечей (по материалам Троицкого раскопа Новгорода Великого) // Археологические вести 18, СПб, 145-151.
Kainov – Makušnikov 2022 = Каинов, С. Ю. – Макушников, О. А. (2022). Наконечник ножен меча из Старой Белицы (Гомельская обл., Беларусь) // Военная археология 7: Сборник материалов Проблемного совета «Военная археология» при Государственном Историческом музее. Отв. ред. О. В. Двуреченский, Москва, 162-170.
Kainov – Novikov 2024 = Каинов, С. Ю. – Новиков, В. В. (2024). Новые находки мечей в Гнёздове (2017-2020 гг.), Москва.
Kainov – Olejnikov 2015 = Каинов, С. Ю. – Олейников, О. М. (2015). Модель для изготовления деталей наконечников ножен мечей (Власьевский 2 раскоп, Великий Новгород) // Новгород и Новгородская земля. История и археология 29, Великий Новгород, 223–225.
Kazakevičius, Vytautas (1981). Vienašmenių kalavijų atsiradimas ir raida Lietuvoje. In: Lietuvos archeologija 2, Vilnius, 43–58.
Kazakevičius, Vytautas (1992). Sword Chapes from Lithuania. In: Loit, Aleksander (ed.). Die Kontakte zwischen Ostbaltikum und Skandinavien im frühen Mittelalter, Uppsala, 91-108.
Kazakevičius, Vytautas (1998). Iš vėlyvojo geležies amžiaus Baltų ginklų istorijos (kalavijų makštų galų apkalai). In: Lietuvos Archeologija 15, 287–332.
Kolias, T. G. (1988). Byzantinische Waffen: ein Beitrag zur byzantinischen Waffenkunde von den Anfängen bis zur lateinischen Eroberung, Wien.
Korzuchina 1950 = Корзухина, Г. Ф. (1950). Из истории древнерусского оружия XI века // Советская археология XIII, 63-94.
Košta, Jiří – Hošek, Jiří (2008). Meč z hrobu 580 ve III. kostele v Mikulčicích. Příspěvek k diskusi o jednom ze zástupců nejvyšší staromoravské elity. In: Studia mediaevalia Pragensia 8, 177-207.
Košta, Jiří – Hošek, Jiří (2014). Early Medieval swords from Mikulčice, Brno : Institute of Archaeology of the Academy of Sciences of the Czech Republic.
Košta, Jiří – Lutovský, Michal (2014). Raně středověký knížecí hrob z Kolína. Early medieval princely burial from Kolín, Praha.
Krabath, Stefan (2001). Die hoch- und spätmittelalterlichen Buntmetallfunde nördlich der Alpen. Eine archäologisch-kunsthistorische Untersuchung zu ihrer Herstellungstechnik, funktionalen und zeitlichen Bestimmung, I-II, Rahden, Westf.
Lennartsson, Monika (1997/98). Karolingische Metallarbeiten mit Pflanzenornamentik. In: Offa 54/55, 431–619.
Makarov, Nikolaj (2017). Viking Age weaponry from the Volga-Oka confluence: a scabbard chape from Shekshovo in Suzdal Opolie. In: Eriksen, B. V. et al. (eds.). Interaktion ohne Grenzen. Beispiele archäologischer Forschungen am Beginn des 21. Jahrhunderts, Schleswig, 663-670.
Michalak, Arkadiusz – Socha, Krzysztof (2017). A sword scabbard chape with a depiction of a bird of prey from the surroundings of Kostrzyn. In: Slavia Antiqua LVIII, 159-174.
Mitchell, John – Hansen, I. L. (2001). San Vincenzo al Volturno 3 – The finds from the 1980-86 excavations, Spoleto.
Mould, Q. – Carlisle, I – Cameron, E. (2003). Craft Industry and Everyday Life: Leather and Leatherworking in Anglo-Scandinavian and Medieval York. The small finds 17/16, York.
Müller-Wille, Michael (1978). Das Schiffsgrab von der Île de Groix (Bretagne): ein Exkurs zum Bootkammergrab von Haithabu. In: Berichte über die Ausgrabungen in Haithabu 12, 48-84.
Nadolski, Andrzej (1955). Pochwa miecza znaleziona w osadzie miejskiej z XI wieku w Gdańsku. In: Wiadomości Archeologiczne XXII/2, 186–192.
Nevizánsky, Gabriel (2006). Staromaďarské jazdecké pohrebisko v Leviciach-Géni. In: Slovenská archeológia 54/2, 285-328.
Nicolardot, Jean-Pierre – Guigon, Philippe (1991). Une forteresse du Xe siècle : le Camp de Péran à Plédran (Côtes d’Armor). In: Revue Archéologique de l’Ouest 8, 123-157.
Owen, Olwyn – Dalland, Magnar (1999). Scar: a Viking boat burial on Sanday, Orkney, Tuckwell.
Paterson, C. – Parsons, A. J. – Newman, R. M. – Johnson, Nick – Howard-Davis, Ch. (2014). Shadows in the sand : excavation of a Viking-age cemetery at Cumwhitton, Cumbria, Lancaster.
Paulsen, Peter (1953). Schwertortbänder der Wikingerzeit: ein Beitrag zur Frühgeschichte Osteuropas, Stuttgart.
Pentz, Peter (2009). Bådgraven ved Flintinge Å – og en kammergrav ved Rabjerg. In: Aarbøger for nordisk Oldkyndighed og Historie 2005, 161-208.
Petersen, Theodor (1918). Baandformet omvikling af sverdskeder i vikingetiden. In: Oldtiden – tidsskrift for norsk forhistorie, Bind 7, 165–169.
Posselt, Normen (2016). Die spätwikingerzeitlichen Schwertortbänder aus Mecklenburg und Vorpommern. In: Biermann, F. P. – Kersting, T. – Klammt, A. (eds.). Die frühen Slawen – von der Expansion zu gentes und nationes, Langenweißbach, 193-220.
Post, Paul (1911). Zeughaus. Die Sammlung Gay. In: Amtliche Berichte aus den Königlichen Kunstsammlungen, 33. Jahrg., Nr. 3, 75-88.
Profantová, Naďa – Štolba, Milan (2012). Raně středověké nákončí k pochvě meče z Českého středohoří. In: Archeologické rozhledy LXIV, 357-361.
Robak, Zbigniew (2013). Studia nad okuciami rzemieni w typie karolińskim. VIII-X wiek. I-II część, Nitra.
Robak, Zbigniew (2018). The Sword and Sword-belt in Carolingian Times. The Warrior Burial 23 from Závada Reconsidered. In: Študijné zvesti 64, 149 – 177.
Robak, Zbigniew (2021). Garnitury okuć rzemieni i inne elementy ozdobne wielkomorawskich mieczy. In: Folia Archaeologica 36, 19-52.
Schoknecht, Ulrich (1966). Bemerkenswerte slawische Gräber aus dem Bezirk Neubrandenburg. In: Bodendenkmalpflege in Mecklenburg, Jahrbuch 1965, 195-206.
Schulze-Dörrlamm, Mechthild (1995). Das Reichsschwert. Ein Herrschaftszeichen des Saliers Heinrich IV. und des Welfen Otto IV., Sigmaringen.
Sikora, Przemysław (2001). Dolne okucia pochew mieczy (tzw. trzewiki) z terenu północnej Słowiańszczyzny we wczesnym średniowieczu – katalog źródel. In: Materiały i Sprawozdania 22, 107-134.
Sikora, Przemysław (2003). Frühmittelalterliche Ortbänder bei West- und Ostslawen. In: Zeitschrift für Archäologie des Mittelalters 31, 11-38.
Sikora, Przemysław (2013). Die Ortbänder aus Hafurbjarnarstaðir und Ljárskógar – Zwei besondere Fundstücke von Island. Bemerkungen zu ihrer Datierung und Bedeutung. In: Kleingärtner, S. – Müller, U. – Scheschkewitz, J. (eds.). Kulturwandel im Spannungsfeld von Tradition und Innovation, Neumünster, 361–372.
Siwiak, Wojciech (2015). Wczesnośredniowieczny trzewik pochwy miecza z lasu Turska Dąbrowa nad Notecią koło Bydgoszczy. In: Pomorania Antiqua 24, 401–410.
Staššíková-Štukovská, Danica (2001). Vybrané nálezy z pohrebiska v Borovciach z pohľadu začiatkov kostrového pochovávania staromoravských a nitrianskych Slovanov. In: Galuška, L. – Kouřil, P. – Měřínský, Z. (eds.). Velká Morava mezi východem a západem, Brno, 371-388.
Stoumann, Ingrid (2009). Ryttergraven fra Grimstrup : og andre vikingetidsgrave ved Esbjerg, Ribe.
Strömberg, Märta (1951). Schwertortbänder mit Vogelmotiven. In: Meddelanden från Lunds universitets historiska muséum, Lund, 99–121.
Tentiuc, Ion – Munteanu, Octavian (2022). Conexiunile spaţiului est-carpatic cu lumea vikingă – o nouă buterolă din epoca medievală timpurie descoperită în Moldova. In: Tyragetia – Arheologie, istorie antică. Serie Nouă, vol. XVI [XXXI], nr. 1, 25-46.
Thunmark-Nylén, Lena (2006). Die Wikingerzeit Gotlands III: 1–2 : Text, Stockholm.
Tomsons, Artūrs (2009). Divasmeņu zobeni lībiešu materiālajā kultūrā vēlajā dzelzs laikmetā. In: Pa somugru pēdām Baltijas jūras krastā. Starptautiskās zinātniskās konferences materiāli. 2009. gada 9. aprīlis, Turaida, Rīga, 76-84.
Tomsons, Artūrs (2012). Divasmeņu zobeni Latvijas arheoloģiskajā materiālā 9.-13.gs., Rīga.
Tomsons, Artūrs (2018). Zobeni Latvijas teritorijā no 7. līdz 16. gadsimtam, Rīga.
Ungerman, Šimon (2011). Schwertgurte des 9. bis 10. Jahrhunderts in West- und Mitteleuropa. In: Macháček, J. – Ungerman, Š. (eds.), Frühgeschichtliche Zentralorte in Mitteleuropa. Studien zur Archäologie Europas 14, Bonn, 575–608.
Ungerman, Šimon (2015). Mečové pásy z 9.–10. století v západní a střední Evropě: typologie, chronologie, provenience a symbolika. In: Bojná 2. Nové výsledky výskumov včasnostredovekých hradísk, Nitra.
Volken, Marquita – Goubitz, Olaf (2020). Covering the blade. Archaeological Leather Sheaths and Scabbards, Zwolle.
Wadyl, Sławomir (2019). Ciepłe. Elitarna nekropola wczesnośredniowieczna na Pomorzu Wschodnim, Gdańsk.
Wachowski, Krzysztof (1992). Kultura karolińska a Słowiańszczyzna Zachodnia, Wrocław.
Wamers, Egon (1981). Ein karolingischer Prunkbeschlag aus dem Römisch-Germanischen Museum, Köln. In: Zeitschrift für Archäologie des Mittelalters 9, 91-128.
Wamers, Egon (2011). The Duesminde Hoard. In: Graham-Campbell, J. A. – Sindbæk, S. M. – Williams, G. (eds.). Silver economies, monetisation and society in Scandinavia, AD 800 – 1100, Aarhus, 309-320.
Wołoszyn, Marcin et al. (2018). Wczesnośredniowieczny trzewik pochwy miecza z Czermna w świetle analiz archeologicznych i metaloznawczych. In: Nowakiewicz, T. – Trzeciecki, M. – Błaszczyk, D. (eds.). Animos labor nutrit. Studia ofiarowane Profesorowi Andrzejowi Buko w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, 207-216.
Wyrwa, Andrzej – Janowski, Andrzej (2014). Dolne okucie pochwy miecza z przedstawieniem ludzkiej twarzy z Łekna (stan. Ł5). In: Fontes Archaeologici Posnanienses, 50, 2, 323-346.
Ypey, Jaap (1964). Vroeg-middeleeuwse zwaarden uit Nederlandse verzamelingen. In: Berichten van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek 14, 89-96.
Yotov, Valery (2003). The Vikings on the Balkans, Varna.
Yotov, Valery (2016). Traces of the Presence of Scandinavian Warriors in the Balkans. In: Androshchuk, F. – Shepard, J. – White, M. (eds.). Byzantium and the Viking world, Uppsala, 241-254.
Yotov 2018 = Йотов, Валери (2018). Военни експедиции, въоръжение и снаряжение (Античност и Средновековие) = Military Campaigns. Weaponry and Military Equipment (Antiquity and Middle ages), Варна.
Zocenko 1999 = Зоценко, В. Н. (1999). Высокие наконечники ножен мечей конца X – начала XI вв. // Раннесредневековые древности Северной Руси и её соседей, Санкт-Петербург, 35–48.
Zozulja 2007 = Зозуля, С. С. (2007). Предметы вооружения Ярославского Поволжья X-XI вв., Москва.
Żabiński, Grzegorz (2007). Viking Age Swords from Scotland. In: Studia i Materiały – Studies and Materials, Acta Militaria Mediaevalia III., Kraków – Sanok, 29–84.
We hope you liked reading this article. If you have any question or remark, please contact us or leave a comment below. If you want to learn more and support our work, please, fund our project on Patreon, Buymeacoffee or Paypal.
